Қазақстан тарихының ең қайғылы беттерінің бірі - жаппай саяси қуғын-сүргін және миллиондаған адамның қаза болуына әкеп соққан ашаршылық еді.
ХХ ғасырда Қазақстан аумағында ГУЛАГ құрылымының ең ірі лагерлері - АЛЖИР, Степлаг, Карлаг болды. Республика бір үлкен түрмеге айналды. Қуғын-сүргін жылдары Қазақстанның лагерьлеріне 5 миллионнан астам адам жер аударылды. Кейбір мәліметтерге сәйкес, тұтқындардың жалпы саны бұл көрсеткіштен едәуір асып түседі.
Бұл күн 1997 жылы арнайы жарлықпен бекітілді.
Қазақстанда 125 мыңнан астам адам қуғынға ұшырап, 25 мың адам ату жазасына кесілді. Жазықсыз жазаланғандардың қатарында ғылым мен мәдениеттің көрнекті қайраткерлері: Ахмет Байтұрсынов, Әлихан Бөкейханов, Мыржақып Дулатов, Мұхамеджан Тынышпаев, Мағжан Жұмабаев, Сәкен Сейфуллин, Ілияс Жансүгіров, Бейімбет Майлин, Санжар Асфендияров сынды қайраткерлер мен ұлт зиялылары бар.
Саяси құрбандар лагерьлерге жіберіліп отырды. Қуғын-сүргінге ұшыраған азаматтардың әйелдері де Ақмола облысында орналасқан «АЛЖИР» лагерінде азапталды.
1993 жылы «Жаппай қуғын-сүргін құрбандарын ақтау» туралы заң қабылданған болатын. Соның нәтижесінде жазықсыз жала жабылғандар ақталды.
Ақтау шаралары әлі де жалғасып келеді.
Саяси қуғын-сүргіннің бір түрі халықтардың жаппай заңсыз қоныс аударуы болды. 1930 жылдардың аяғы, 1940 жылдардың басында бүкіл халықтарды-орыстарды, корейлерді, украиндарды, поляктарды және басқаларды Қазақстанға көшіру басталды. 1950 жылдардың ортасында лагерьлерде болған жазықсыз сотталғандарға қатысты үкімдерді қайта қарау және жою процесі басталды.
